Physics Articles Taxonomy: Difference between revisions
From Vidyalayawiki
No edit summary |
No edit summary |
||
| (46 intermediate revisions by one other user not shown) | |||
| Line 4: | Line 4: | ||
!English | !English | ||
!Hindi | !Hindi | ||
!'''Article Creator Name''' | |||
!Aggregated Topic (category) | !Aggregated Topic (category) | ||
!Notes | !Notes | ||
|- | |- | ||
|1 | |1 | ||
|Absorption Spectra | |Absorption Spectra | ||
|[[अवशोषण स्पेक्ट्रम]] | |[[अवशोषण स्पेक्ट्रम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 40: | Line 18: | ||
|AC current | |AC current | ||
|[[प्रत्यावर्ती धारा]] | |[[प्रत्यावर्ती धारा]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 46: | Line 25: | ||
|AC Generator | |AC Generator | ||
|[[प्रत्यावर्ती धारा जनित्र]] | |[[प्रत्यावर्ती धारा जनित्र]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 75: | Line 55: | ||
|[[श्रेणीबद्ध LCR परिपथ पर प्रयुक्त AC वोल्टता]] | |[[श्रेणीबद्ध LCR परिपथ पर प्रयुक्त AC वोल्टता]] | ||
|} | |} | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|5 | |||
|Accelerators in India | |||
|[[भारत में त्वरक]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | |||
|- | |||
|6 | |||
|Activity of radioactive susbstances | |||
|[[रेडियोधर्मी पदार्थों की गतिविधि]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|7 | |||
|Additivity of charges | |||
|[[आवेशों की योज्यता]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |||
| | | | ||
| | |Adiabatic process | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 135: | Line 90: | ||
|Alpha decay | |Alpha decay | ||
|[[अल्फा क्षय]] | |[[अल्फा क्षय]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 141: | Line 97: | ||
|Alpha particle scattering | |Alpha particle scattering | ||
|[[अल्फा क्षय|अल्फा पार्टिकल प्रकीर्णन]] | |[[अल्फा क्षय|अल्फा पार्टिकल प्रकीर्णन]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 147: | Line 104: | ||
|Ammeter | |Ammeter | ||
|[[ऐमीटर]] | |[[ऐमीटर]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 153: | Line 111: | ||
|Ampere | |Ampere | ||
|[[ऐमीटर|ऐम्पियर]] | |[[ऐमीटर|ऐम्पियर]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 159: | Line 118: | ||
|Ampere's circuital law | |Ampere's circuital law | ||
|[[ऐम्पियर के परिपथीय नियम]] | |[[ऐम्पियर के परिपथीय नियम]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 165: | Line 125: | ||
|Analog Signal | |Analog Signal | ||
|[[अनुरूप सिग्नल]] | |[[अनुरूप सिग्नल]] | ||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Andre Ampere | |||
|[[आंद्रे ऐम्पियर]] | |||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 171: | Line 139: | ||
|ANDGate | |ANDGate | ||
|[[AND गेट]] | |[[AND गेट]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 201: | Line 170: | ||
!कोण | !कोण | ||
|} | |} | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 207: | Line 177: | ||
|Angular magnification | |Angular magnification | ||
|[[कोणीय आवर्धन]] | |[[कोणीय आवर्धन]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 213: | Line 184: | ||
|Apparent depth | |Apparent depth | ||
|[[आभासी गहराई]] | |[[आभासी गहराई]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 219: | Line 191: | ||
|Area Element Vector | |Area Element Vector | ||
|[[क्षेत्रफल अवयव सादिश]] | |[[क्षेत्रफल अवयव सादिश]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 244: | Line 217: | ||
|[[परमाण्वीय स्पेक्ट्रम]] | |[[परमाण्वीय स्पेक्ट्रम]] | ||
|} | |} | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 250: | Line 224: | ||
|Aurora Borealis | |Aurora Borealis | ||
|[[ध्रुवीय ज्योति]] | |[[ध्रुवीय ज्योति]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 256: | Line 231: | ||
|Band Gap | |Band Gap | ||
|[[ऊर्जा बैंड अंतराल]] | |[[ऊर्जा बैंड अंतराल]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 274: | Line 250: | ||
|[[एक धारावाही परनालिका की तरह छड़ चुम्बक|एक धारावाही परनालिका की तरह]] | |[[एक धारावाही परनालिका की तरह छड़ चुम्बक|एक धारावाही परनालिका की तरह]] | ||
|} | |} | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 280: | Line 257: | ||
|Barrier potential | |Barrier potential | ||
|[[रोधिका विभव]] | |[[रोधिका विभव]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 286: | Line 264: | ||
|Becquerel | |Becquerel | ||
|[[बैकेरल]] | |[[बैकेरल]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 292: | Line 271: | ||
|Beta Decay | |Beta Decay | ||
|[[βeta (β) (बीटा)-क्षय]] | |[[βeta (β) (बीटा)-क्षय]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 298: | Line 278: | ||
|Binding Energy per nucleon | |Binding Energy per nucleon | ||
|[[प्रति न्यूक्लिऑन बंधन ऊर्जा]] | |[[प्रति न्यूक्लिऑन बंधन ऊर्जा]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 304: | Line 285: | ||
|Biot-Savart Law | |Biot-Savart Law | ||
|[[बायो सावर्ट नियम]] | |[[बायो सावर्ट नियम]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 310: | Line 292: | ||
|Bohr magneton | |Bohr magneton | ||
|[[बोर मैग्नेटॉन]] | |[[बोर मैग्नेटॉन]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 316: | Line 299: | ||
|Bohr radius | |Bohr radius | ||
|[[बोर त्रिज्या]] | |[[बोर त्रिज्या]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 322: | Line 306: | ||
|Bohrs model of atom | |Bohrs model of atom | ||
|[[परमाणु का बोर मॉडल]] | |[[परमाणु का बोर मॉडल]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 328: | Line 313: | ||
|Bohrs postulates | |Bohrs postulates | ||
|[[बोर के अभिगृहीत]] | |[[बोर के अभिगृहीत]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 334: | Line 320: | ||
|Brewster's Angle | |Brewster's Angle | ||
|[[ब्रूस्टर कोण]] | |[[ब्रूस्टर कोण]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 340: | Line 327: | ||
|Brewster's Law | |Brewster's Law | ||
|[[ब्रूस्टर का नियम]] | |[[ब्रूस्टर का नियम]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 346: | Line 334: | ||
|C A Volta | |C A Volta | ||
|[[सी ए वोल्टा]] | |[[सी ए वोल्टा]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 352: | Line 341: | ||
|Capacitance | |Capacitance | ||
|[[धारिता]] | |[[धारिता]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 364: | Line 348: | ||
|Capacitive Reactance | |Capacitive Reactance | ||
|[[संधारित्र प्रतिघात]] | |[[संधारित्र प्रतिघात]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 370: | Line 355: | ||
|Capacitive Circuit | |Capacitive Circuit | ||
|[[संधारित्रीय परिपथ]] | |[[संधारित्रीय परिपथ]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 396: | Line 382: | ||
|[[संधारित्र का श्रेणीक्रम संयोजन|का श्रेणीक्रम संयोजन]] | |[[संधारित्र का श्रेणीक्रम संयोजन|का श्रेणीक्रम संयोजन]] | ||
|} | |} | ||
| | |||
| | | | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| Line 409: | Line 396: | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |43 | ||
| | |Cartesian sign convention | ||
|[[कार्तीय चिन्ह परिपाती]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|44 | |||
|44 | |||
|Cassegrain telescope | |Cassegrain telescope | ||
|[[कैसेग्रेन दूरदर्शक]] | |[[कैसेग्रेन दूरदर्शक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 463: | Line 428: | ||
|[[श्रेणी में सेल|श्रेणी में]] | |[[श्रेणी में सेल|श्रेणी में]] | ||
|} | |} | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |46 | ||
| | |Chain reaction | ||
|[[श्रंखला क्रिया]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |47 | ||
| | |Charging by induction | ||
|[[प्रेरण द्वारा आवेशन]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |48 | ||
| | |Charles August de Coulomb | ||
|[[चार्ल्स ऑगस्टिन डे कूलॉम्ब]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |49 | ||
| | |Chromatic aberration | ||
|[[वर्ण विपथन]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |50 | ||
| | |Coercivity | ||
|[[निग्राहिता]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |51 | ||
| | |Coherent source | ||
|[[सम्बन्ध स्त्रोत]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |52 | ||
| | |Colour code of resistors | ||
|[[प्रतिरोधक वर्ण कोड]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |53 | ||
| | |Combination of lenses | ||
|[[लेंसों का संयोजन]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|54 | |||
|Combination of resistors | |||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
|series | |||
|- | |||
|parallel | |||
|} | |||
|प्रतिरोधकों का संयोजन | |||
{| class="wikitable" | |||
|- | |||
|[[प्रतिरोधकों का श्रेणीवार संयोजन|श्रेणी]] | |||
|- | |||
|[[प्रतिरोधकों का पार्श्व संयोजन|पार्श्व]] | |||
|} | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |||
|55 | |||
|Composition of nucleus | |||
|[[नाभिक की संरचना]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |56 | ||
| | |Concave mirror | ||
|[[ | |[[अवतल दर्पण]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |57 | ||
| | |Conduction band | ||
|[[ | |[[चालन बैंड]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |58 | ||
| | |Conductivity | ||
|[[चालकता]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |59 | ||
| | |Conductors | ||
|[[चालक]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |60 | ||
| | |Conservation of charge | ||
|[[आवेश के संरक्षण]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |62 | ||
| | |Continuous charge distribution | ||
|[[सतत आवेश वितरण]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |61 | ||
| | |Conservative force | ||
|[[संरक्षी बल]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |63 | ||
| | |Control rods | ||
|[[नियंत्रक छड़ें]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |64 | ||
| | |Coulomb | ||
|[[कूलॉम]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |65 | ||
| | |Coulomb's law | ||
|[[कूलॉम के नियम]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |66 | ||
| | |Convex mirror | ||
|[[ | |[[उत्तल दर्पण]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |67 | ||
| | |Critical Angle | ||
|[[क्रांतिक कोण]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |68 | ||
| | |Curie temperature | ||
|[[क्यूरी ताप]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|69 | |||
|Curie | |||
|[[क्यूरी]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |||
|70 | |||
| | | | ||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!Current | |||
|- | |- | ||
| | |density | ||
|- | |||
|loop as magnetic dipole | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | |sensitivity of galvanometer | ||
|} | |||
| | |||
| | | | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
!धारा | |||
|- | |- | ||
| | |[[धारा घनत्व|घनत्व]] | ||
| | |||
|- | |- | ||
|[[ | |[[वृताकार पाश, चुम्बिकय द्विध्रुव की तरह]] | ||
|- | |- | ||
|[[ | |[[गैल्वेनोमीटर की धारा सुग्राहिता]] | ||
|} | |} | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |69 | ||
| | |Cut-off voltage | ||
|[[निरोधी विभव (कट ऑफ वोल्टेज )]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|70 | |||
| | | | ||
| | {| class="wikitable" | ||
| | |+ | ||
| | !Cyclotron | ||
|- | |||
|frequency | |||
|} | |||
| | | | ||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
![[साइक्लोट्रॉन]] | |||
|- | |- | ||
|[[साइक्लोट्रॉन आवृति]] | |||
|} | |||
|[[ | |||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|71 | |||
|Davisson and Gerber experiment | |||
|[[डेवीसन और जर्मर प्रयोग]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |||
|72 | |||
| | | | ||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!deBroglie | |||
|- | |- | ||
| | |relation | ||
|- | |- | ||
| | |wavelength | ||
|- | |- | ||
| | |explaination | ||
|} | |||
| | |||
| | | | ||
{| class="wikitable" | |||
!दे ब्रॉग्ली | |||
|- | |||
|[[दे ब्रॉग्ली का सम्बन्ध|का सम्बन्ध]] | |||
|- | |- | ||
|[[दे ब्रॉग्ली तरंगदैर्ध्य|तरंगदैर्ध्य]] | |||
|[[ | |||
|- | |- | ||
| | |[[दे ब्रॉग्ली का स्पष्टीकरण|का स्पष्टीकरण]] | ||
| | |} | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |73 | ||
| | |Decay constant | ||
|[[क्षय स्थिरांक]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |74 | ||
| | |Diamagnetism | ||
|[[प्रतिचुंबकत्व]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|75 | |||
|Dielectrics | |||
|[[परावैद्युत]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |||
|76 | |||
|Dielectric constant | |||
|[[पैरावैद्युतांक]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |77 | ||
| | |Dielectric strength | ||
|[[ | |[[परावैद्युत सामर्थ्य]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |78 | ||
| | |Diffraction | ||
|[[विवर्तन]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 755: | Line 740: | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Single Slit | ||
|[[एकल झिरी]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|79 | |||
|Dioptre | |||
|[[डाईऑप्टर]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |||
|79 | |||
| | | | ||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!Dipole | |||
|- | |- | ||
| | |moment | ||
|- | |- | ||
| | |moment vector | ||
|- | |- | ||
| | |in uniform electric field | ||
|- | |- | ||
|physical significance | |||
|} | |||
| | | | ||
| | {| class="wikitable" | ||
| | !द्विध्रुव | ||
|- | |||
|[[द्विध्रुव आघुर्ण|आघुर्ण]] | |||
|- | |||
|[[द्विध्रुव आघूर्ण सदिश|आघुर्ण सदिश]] | |||
|- | |||
| | | | ||
|- | |||
|[[द्विध्रुव की भौतिक सार्थकता|भौतिक सार्थकता]] | |||
|} | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|80 | |||
|Displacement current | |||
|[[विस्थापन धारा]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |||
|81 | |||
|Doppler effect | |||
|[[डॉप्लर प्रभाव]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |82 | ||
| | |Drift velocity | ||
|[[ | |[[अपवाह वेग]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |83 | ||
| | |Earth's magnetism | ||
|[[ | |[[भू-चुंबकत्व]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |84 | ||
|Earthing | |||
|[[भूसंपर्कंण]] | |||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |85 | ||
| | |Eddy current | ||
|[[ | |[[भंवर धाराएँ]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |86 | ||
| | |Einstein's Photoelectric equation | ||
|[[आइंस्टीन का प्रकाश विद्युत् समीकरण]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |87 | ||
| | | | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|+ | |+ | ||
! | !Electric | ||
|- | |- | ||
| | |charge | ||
| | |- | ||
| | |current | ||
|- | |- | ||
| | |dipole | ||
|- | |- | ||
| | |displacement | ||
|- | |- | ||
| | |field | ||
|- | |- | ||
| | |field,physical significance | ||
|- | |- | ||
| | |field due to system of charges | ||
|- | |- | ||
| | |field lines | ||
|- | |- | ||
| | |flux | ||
|- | |- | ||
|susceptibility | |||
|} | |||
| | | | ||
| | {| class="wikitable" | ||
!विद्युत् | |||
|- | |- | ||
| | |[[विद्युत् आवेश|आवेश]] | ||
| | |||
|- | |- | ||
| | |[[विद्युत् धारा]] | ||
|- | |- | ||
| | |[[विद्युत् द्विध्रुव|द्विध्रुव]] | ||
|- | |- | ||
| | |[[विद्युत् विस्थापन|विस्थापन]] | ||
| | |||
|- | |- | ||
|[[ | |[[विद्युत् क्षेत्र|क्षेत्र]] | ||
|- | |- | ||
|[[ | |[[विद्युत् क्षेत्र का भौतिक अभिप्राय|क्षेत्र,भौतिक अभिप्राय]] | ||
|- | |- | ||
|[[ | |[[आवेशों के निकाय के कारण विद्युत् क्षेत्र|क्षेत्र,आवेशों के निकाय के कारण]] | ||
|- | |- | ||
| | |[[विद्युत् क्षेत्र रेखाएँ|क्षेत्र रेखाएँ]] | ||
| | |- | ||
|[[ | |[[विद्युत् फ्लक्स|फ्लक्स]] | ||
|- | |- | ||
| | |[[विद्युत् प्रवृत्ति]] | ||
| | |} | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|88 | |||
|Electrical energy | |||
|[[विद्युत् ऊर्जा]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |||
|89 | |||
| | | | ||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!Electromagnetic | |||
|- | |- | ||
| | |waves,sources | ||
| | |- | ||
| | |wave,nature | ||
|- | |||
|damping | |||
|- | |||
|spectrum | |||
|} | |||
| | | | ||
{| class="wikitable" | |||
!वैद्युतचुंबकीय | |||
|- | |||
|[[वैद्युतचुंबकीय तरंगों के स्त्रोत|तरंगों के स्त्रोत]] | |||
|- | |||
|[[वैद्युतचुंबकीय तरंगों की प्रकृति|तरंगों की प्रकृति]] | |||
|- | |||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |[[वैद्युतचुंबकीय स्पेक्ट्रम (वर्णक्रम)|स्पेक्ट्रम (वर्णक्रम)]] | ||
| | |} | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |90 | ||
| | |Electron emission | ||
|[[ | |[[इलेक्ट्रान उत्सर्जन]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |91 | ||
| | | | ||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!Electrostatic | |||
|- | |||
|analog | |||
|- | |||
|potential | |||
|- | |||
|shielding | |||
|} | |||
| | | | ||
{| class="wikitable" | |||
![[स्थिरवैद्युत]] | |||
|- | |- | ||
|[[स्थिरवैद्युत अनुरूप|अनुरूप]] | |||
|[[ | |||
|- | |- | ||
|[[स्थिरवैद्युत विभव|विभव]] | |||
|[[ | |||
|- | |- | ||
| | |[[स्थिरवैद्युत परिरक्षण|परिरक्षण]] | ||
| | |} | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|90 | |||
| | | | ||
| | {| class="wikitable" | ||
|+ | |||
!Electrostatics | |||
|- | |||
|of conductors | |||
|} | |||
| | |||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
![[स्थिरवैद्युतिकी]] | |||
|- | |||
|[[चालक स्थिरवैद्युतिकी|चालक की]] | |||
|} | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|91 | |||
|Electromotive force (EMF) | |||
|[[विद्युत् वाहक बल]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |||
|92 | |||
|Emission spectra | |||
|[[उत्सर्जन स्पेक्ट्रम]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |93 | ||
| | | | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|+ | |+ | ||
! | !Energy | ||
|- | |- | ||
| | |bands | ||
|- | |- | ||
| | |generation in stars | ||
|- | |- | ||
| | |levels | ||
|- | |- | ||
| | |stored in a capacitor | ||
|} | |} | ||
| | | | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|- | |- | ||
!ऊर्जा | |||
|- | |- | ||
|[[ | |[[ऊर्जा बैंड|बैंड]] | ||
|- | |||
|[[तारों में ऊर्जा जनन]] | |||
|- | |- | ||
| | |[[ऊर्जा स्तर|स्तर]] | ||
|- | |- | ||
|[[ | |[[संधारित में संचित ऊर्जा]] | ||
|} | |} | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |94 | ||
| | |Equipotential surfaces | ||
|[[समविभव पृष्ठ]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|95 | |||
|Excited state | |||
|[[उत्तेजित अवस्था]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |||
|96 | |||
|Experiments of Faraday and Henry | |||
|[[फैराडे व हेनरी के प्रयोग]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|97 | |||
|Extrinsic semiconductor | |||
|[[अपद्रव्यी अर्धचालक]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |||
|98 | |||
|Farad | |||
|[[फैरड]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |99 | ||
| | |Faraday's law of induction | ||
|[[फैराडे का प्रेरणन नियम]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |100 | ||
| | |Fast breeder reactor | ||
|[[तीव्र प्रजनक रिएक्टर]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |101 | ||
| | |Ferromagnetism | ||
|[[ | |[[लोहचुंबकत्व]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |102 | ||
| | | | ||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!Field | |||
|- | |- | ||
| | |due to infinite plane sheet | ||
|- | |- | ||
| | |due to uniformly charged thin spherical shell | ||
|} | |||
| | | | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
!क्षेत्र | |||
! | |||
|- | |- | ||
| | |[[अनंत समतल चादर के कारण क्षेत्र|अनंत समतल चादर के कारण]] | ||
|- | |- | ||
| | |[[एकसमान आवेशित पतले गोलीय खोल के कारण क्षेत्र|एकसमान आवेशित पतले गोलीय खोल के कारण]] | ||
|} | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | |103 | ||
|Field emisssion | |||
|[[क्षेत्र उत्सर्जन]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | |104 | ||
|Flux leakage | |||
|[[फ्लक्स क्षरण]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | |105 | ||
|Focal length | |||
|[[फोकस दूरी]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | |106 | ||
|Force between two parallel currents | |||
|[[दो सामन्तर धाराओं के बीच बल]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | |107 | ||
| | |Forward bias | ||
| | | [[अग्रदिशिक बायसित]] | ||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Fracture point | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |108 | ||
|Franck-Hertz experiment | |||
|[[फ्रैंक हेर्त्ज़ के परिक्षण]] | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | | | ||
|- | |- | ||
|109 | |||
|Fringe width | |||
|[[फ्रिंज चौड़ाई]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |110 | ||
| | |Full wave rectifier | ||
|[[ | |[[पूर्ण तरंग दिष्टकारी]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |111 | ||
| | |G S Ohm | ||
|[[जी एस ओम]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|112 | |||
| | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|+ | |+ | ||
! | !Gamma | ||
|- | |- | ||
| | |rays | ||
|- | |- | ||
| | |decay | ||
|} | |} | ||
| | | | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! | |+ | ||
!गामा | |||
|- | |- | ||
|[[ | |[[गामा किरण|किरण]] | ||
|- | |- | ||
|[[ | |[[गामा क्षय|क्षय]] | ||
|} | |} | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |113 | ||
| | | | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|+ | |+ | ||
! | !Gauss law | ||
|- | |||
|its application | |||
|- | |- | ||
| | |in magnetism | ||
|} | |} | ||
| | | | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
![[गॉस का नियम]] | |||
![[ | |||
|- | |- | ||
|[[ | |[[गॉस के नियम के अनुप्रयोग|के अनुप्रयोग]] | ||
|- | |||
|[[चुंबकत्व में गॉस का नियम|चुंबकत्व में]] | |||
|} | |} | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |114 | ||
| | |Gaussian surface | ||
|[[ | |[[गौसीय पृष्ठ]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |115 | ||
| | |Geographic meridain | ||
|[[ | |[[भौगोलिक याम्योत्तर]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |116 | ||
|Gold leaf electroscope | |||
|[[स्वर्ण पत्र विद्युत्दर्शी]] | |||
| | |||
| | |||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |117 | ||
|Ground state | |||
|[[उनुत्तेजित अवस्था]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | |118 | ||
| | |H A Lorentz | ||
| | |[[हेच ए लोरेंत्ज़|हेच ए लोरेंत्ज़]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |119 | ||
| | |Half life | ||
|[[ | |[[अर्ध आयु]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |120 | ||
| | |Half wave rectifier | ||
|[[ | |[[अर्धतरंग दिष्टकारी]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |121 | ||
| | |Hallwach's and Leonard's observations | ||
|[[ | |[[हालवॉक्स तथा लेनार्ड के प्रेक्षण]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |122 | ||
| | |Henry | ||
|[[ | |[[हेनरी]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |123 | ||
| | |Hertz experiment | ||
|[[ | |[[हेर्त्ज़ के परिक्षण]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |124 | ||
| | |Holes | ||
|[[ | |[[होल]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |125 | ||
| | |Horizontal component of Earth's magnetic field | ||
|[[ | |[[पृथ्वी के क्षैतिज घटक के चुंबकीय क्षेत्र]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |126 | ||
| | |Huygens Principle | ||
|[[ | |[[हाइजेन्स का सिद्धांत]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |127 | ||
|Impact parameter | |||
|[[संघट्ट प्रचाल]] | |||
| | |||
| | |||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |128 | ||
| | |Impedance diagram | ||
| | |[[प्रतिबाधा आरेख]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Impulse | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |129 | ||
| | | | ||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!Inductance | |||
|- | |- | ||
| | |mutual | ||
|- | |- | ||
| | |self | ||
|} | |||
| | |||
| | | | ||
{| class="wikitable" | |||
!प्रेरकत्व | |||
|- | |- | ||
|[[अनोन्य प्रेरकत्व|अनोन्या]] | |||
|[[ | |||
|- | |- | ||
|[[स्व प्रेरकत्व|स्व]] | |||
|} | |||
|[[ | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |130 | ||
| | | | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|+ | |+ | ||
! | !Induction | ||
|- | |- | ||
| | |of charge | ||
|} | |} | ||
| | | | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
![[प्रेरणन]] | |||
! | |||
|- | |- | ||
|[[ | |[[प्रेरणन का आवेशन|का आवेशन]] | ||
|} | |} | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |131 | ||
| | | | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|+ | |+ | ||
! | !Inductive | ||
|- | |- | ||
| | |circuit | ||
|- | |- | ||
| | |reactance | ||
|} | |} | ||
| | | | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! | !प्रेरणिक | ||
|- | |- | ||
|[[ | |[[प्रेरणिक परिपथ|परिपथ]] | ||
|- | |- | ||
|[[ | |[[प्रेरकीय प्रतिघात]] | ||
|} | |} | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |132 | ||
| | |Insulators | ||
|[[ | |[[विद्युतरोधी]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |133 | ||
| | | | ||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!Interfence | |||
|- | |- | ||
| | |constructive | ||
| | |- | ||
| | |destructive | ||
|- | |||
|fringes | |||
|} | |||
| | | | ||
{| class="wikitable" | |||
![[व्यतिकरण]] | |||
|- | |||
|[[सम्पोषि व्यतिकरण|सम्पोषि]] | |||
|- | |||
|[[विनाशी व्यतिकरण|विनाशी]] | |||
|- | |||
|[[व्यतिकरण फ्रिंज|फ्रिंज]] | |||
|} | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |134 | ||
| | |Internal resistance | ||
|[[ | |[[आंतरिक प्रतिरोध]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |135 | ||
| | |Intrinsic semiconductor | ||
|[[ | |[[नैज अर्धचालक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |136 | ||
| | |Ionization energy | ||
|[[ | |[[आयनन ऊर्जा]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |137 | ||
| | |Isobars | ||
|[[ | |[[संभारिक]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |138 | ||
| | |Isotone | ||
|[[ | |[[समन्युट्रॉनिक]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |139 | ||
| | |Isotope | ||
|[[ | |[[समस्थानिक]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |140 | ||
| | |JC Maxwell | ||
|[[ | |[[जे सी मैक्सवेल]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Kelvin Planck's statement | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Kepler's law of planetary motion | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |141 | ||
| | |KF Gauss | ||
|[[के एफ गॉस]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Kinematics | |||
| | | | ||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Kinetic Energy of rolling motion | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Kinetic Energy | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Kinetic interpretation of temperature | |||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Kinetic theory of gases | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |142 | ||
| | |Kirchhoff's rules | ||
|[[ | |[[किरचॉफ के नियम]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Laminar flow | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Latent heat of fusion | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Latent heat | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 1,695: | Line 1,554: | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Linear expansion | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Linear momentum | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 1,719: | Line 1,568: | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Longitudinal strain | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 1,731: | Line 1,575: | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Longitudinal stress | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 1,745: | Line 1,584: | ||
|Lateral shift | |Lateral shift | ||
|[[पार्श्विक विस्थापन]] | |[[पार्श्विक विस्थापन]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 1,770: | Line 1,610: | ||
|[[अपवर्तन के नियम|अपवर्तन के]] | |[[अपवर्तन के नियम|अपवर्तन के]] | ||
|} | |} | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 1,776: | Line 1,617: | ||
|LC Oscillations | |LC Oscillations | ||
|[[LC दोलन]] | |[[LC दोलन]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 1,782: | Line 1,624: | ||
|Lenz law | |Lenz law | ||
|[[लेंज़ के नियम|लेंज़ के नियम]] | |[[लेंज़ के नियम|लेंज़ के नियम]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 1,787: | Line 1,630: | ||
|147 | |147 | ||
|Lens maker's formula | |Lens maker's formula | ||
|[[लेंस मेकर सूत्र]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 1,794: | Line 1,638: | ||
|Light emitting diode | |Light emitting diode | ||
|[[प्रकाश उतसर्जक डायोड]] | |[[प्रकाश उतसर्जक डायोड]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 1,800: | Line 1,645: | ||
|Limitation of ohms law | |Limitation of ohms law | ||
|[[ओम के नियम की सीमाएं]] | |[[ओम के नियम की सीमाएं]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 1,818: | Line 1,664: | ||
|[[रैखिकआवर्धन /आवर्धन क्षमता|आवर्धन /आवर्धन क्षमता]] | |[[रैखिकआवर्धन /आवर्धन क्षमता|आवर्धन /आवर्धन क्षमता]] | ||
|} | |} | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 1,824: | Line 1,671: | ||
|Logic gates | |Logic gates | ||
|[[तर्क (लॉजिक) गेट]] | |[[तर्क (लॉजिक) गेट]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 1,830: | Line 1,678: | ||
|Lorentz force | |Lorentz force | ||
|[[चुम्बकीय दिक्पात]] | |[[चुम्बकीय दिक्पात]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 1,919: | Line 1,768: | ||
|[[चुंबकीय बल आघूर्ण|बल आघूर्ण]] | |[[चुंबकीय बल आघूर्ण|बल आघूर्ण]] | ||
|} | |} | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 1,925: | Line 1,775: | ||
|Magentisation | |Magentisation | ||
|[[चुम्बकीकरण]] | |[[चुम्बकीकरण]] | ||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Magnus effect | |||
| | |||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 1,931: | Line 1,789: | ||
|Majority carriers | |Majority carriers | ||
|[[बहुसंख्यक आवेश वाहक]] | |[[बहुसंख्यक आवेश वाहक]] | ||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Manometer | |||
| | |||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 1,956: | Line 1,822: | ||
|[[द्रव्यमान ऊर्जा सिद्धांत|ऊर्जा सिद्धांत]] | |[[द्रव्यमान ऊर्जा सिद्धांत|ऊर्जा सिद्धांत]] | ||
|} | |} | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Mass energy equivalence | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Maximum height of projectile | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Maxwell distribution | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |157 | ||
| | |Maxwell's equations | ||
|[[ | |[[मैक्सवेल के समीकरण]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Mean free path | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |158 | ||
| | |Mean life | ||
|[[ | |[[औसत आयु]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Measurement of length | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Measurement of mass | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Measurement of temperature | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Measurement of time | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Melting point | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |159 | ||
| | |Meter bridge | ||
|[[ | |[[मीटर सेतु]] | ||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|160 | |||
|Michael Faraday | |||
|[[माइकल फैराडे]] | |||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |161 | ||
| | | | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|+ | |+ | ||
! | !Microscope | ||
|- | |- | ||
| | |compound | ||
|} | |} | ||
| | | | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! | |+ | ||
![[सूक्ष्मदर्शी]] | |||
|- | |- | ||
|[[ | |[[संयुक्त सूक्ष्मदर्शी|संयुक्त]] | ||
|} | |} | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |162 | ||
| | |Microwaves | ||
|[[ | |[[सूक्ष्म (माइक्रो) तरंगें]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |163 | ||
| | |Minority carriers | ||
|[[ | |[[अल्पसंख्यक (आवेश) वाहक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |164 | ||
| | |Mirage | ||
|[[ | |[[मरीचिका]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |165 | ||
| | |Mirror equation | ||
|[[ | |[[दर्पण समीकरण]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |166 | ||
| | |Mobility | ||
|[[ | |[[गतिशीलता]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Modes | ||
| | | | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |167 | ||
| | |Moderator | ||
|[[ | |[[मंदक]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Modulus of elasticity | |||
| | | | ||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Modulus of rigidity | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Molar specific heat capacity at constant pressure | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Molar specific heat capacity at constant volume | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Molar specific heat capacity | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Molecular nature of matter | ||
| | | | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Moment of inertia | ||
| | | | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Momentum | ||
| | | | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |168 | ||
| | |Motion in magnetic field | ||
|[[ | |[[चुंबकीय क्षेत्र में गति]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Motion in a plane | ||
| | | | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Multiplication of vectors | ||
| | | | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Musical instrument | |||
| | | | ||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | |169 | ||
| | |Motional emf | ||
| | |[[गतिक विद्युत् वाहक बल]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |170 | ||
| | |Moving coil galvanometer | ||
|[[ | |[[चल कुंडली गैल्वेनोमीटर]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |171 | ||
| | |Multiplication factor (fission) | ||
|[[ | |[[गुणन कारक (विखंडन)]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |172 | ||
|NAND gate | |||
|[[NAND गेट]] | |||
| | |||
| | |||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Natural frequency | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Newton's first law of motion | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Newton's Law of cooling | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Newton's law of gravitation | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Newton's second law of motion | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Newton's third law of motion | ||
| | | | ||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Newtons' formula for speed of sound | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Nodes | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |173 | ||
| | |NOT gate | ||
| | |[[NOT गेट]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Note | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Normal Modes | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
|North Pole | |||
|[[उत्तरी ध्रुव]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |174 | ||
| | |Non-polar molecules | ||
|[[ | |[[ध्रुवन रहित अणु]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |175 | ||
| | |NOR gate | ||
|[[ | |[[NOR गेट]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |176 | ||
| | |N-type semiconductors | ||
|[[ | |[[n प्रकार के अर्द्धचालक]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | | | ||
Nuclear Energy | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |177 | ||
| | | | ||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!Nuclear | |||
|- | |- | ||
| | |binding energy | ||
|- | |||
|density | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | |energy | ||
|- | |- | ||
| | |fission | ||
|- | |- | ||
| | |force | ||
|- | |- | ||
| | |fusion | ||
|- | |- | ||
| | |holocaust | ||
|- | |- | ||
| | |reactor | ||
|- | |- | ||
| | |size | ||
|- | |- | ||
| | |winter | ||
|} | |} | ||
| | | | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! | !नाभिकीय | ||
|- | |- | ||
|[[ | |[[नाभिकीय बंधन ऊर्जा|बंधन ऊर्जा]] | ||
|- | |- | ||
|[[नाभिकीय घनत्व|घनत्व]] | |||
|[[ | |||
|- | |- | ||
|[[नाभिकीय ऊर्जा|ऊर्जा]] | |||
|[[ | |||
|- | |- | ||
| | |[[नाभिकीय विखंडन|विखंडन]] | ||
| | |- | ||
|[[ | |[[नाभिकीय बल|बल]] | ||
|- | |||
|[[नाभिकीय संलयन|संलयन]] | |||
|- | |||
|[[नाभिकीय विध्वंस|विध्वंस]] | |||
|- | |||
|[[नाभिकीय रिएक्टर|रिएक्टर]] | |||
|- | |||
|[[नाभिकीय साइज|साइज]] | |||
|- | |||
|[[नाभिकीय शीत युग|शीत युग]] | |||
|} | |||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |178 | ||
| | |Numerical aperture | ||
|[[ | |[[संख्यात्मक द्वारक]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Null vector | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Odd harmonics | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Orbital velocity/speed | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |179 | ||
| | |Ohms law | ||
|[[ | |[[ओम का नियम]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |180 | ||
| | |Optical fiber | ||
|[[ | |[[प्रकाशिक तंतु]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |181 | ||
| | |OR gate | ||
|[[ | |[[OR गेट]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Order of magnitude | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |182 | ||
| | |Orbital magnetic moment | ||
|[[ | |[[कक्षीय चुंबकीय आघूर्ण]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Order of magnitude | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Oscillations | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Oscillatory motion | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Parallax method | ||
| | | | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Parallelogram law of addition of vectors | ||
| | | | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |183 | ||
| | |Paramagnetism | ||
|[[ | |[[अनुचुंबकत्व]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Pascal's law | ||
| | | | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Path length | |||
| | | | ||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Path of projectile | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Periodic force | |||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Periodic motion | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Periodic time | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Permanent set | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|184 | |||
|Permanent magnets | |||
|[[स्थायी चुम्बक]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|185 | |||
|Permeability of free space | |||
|[[मुक्ताकाश की चुंबकशीलता नियतांक (पारगम्यता)]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|186 | |||
| | | | ||
| | {| class="wikitable" | ||
| | |+ | ||
| | !Permitivity | ||
|- | |||
|of free space | |||
|- | |||
|of medium | |||
|} | |||
| | | | ||
{| class="wikitable" | |||
!परावैद्युतांक | |||
|- | |||
|[[निर्वात की विद्युतशीलता (परावैद्युतांक अथवा मुक्ताकाश)|परावैद्युतांक अथवा मुक्ताकाश]] | |||
|- | |- | ||
|[[निर्वात की विद्युतशीलता (परावैद्युतांक अथवा मुक्ताकाश)|निर्वात की विद्युतशीलता]] | |||
|} | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Phase angle | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Phase constant | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |187 | ||
| | |Phasor diagram | ||
|[[फेसर आरेख]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |188 | ||
| | |Photodiode | ||
|[[प्रकाश चालकीय डायोड]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |189 | ||
| | |Photoelectric effect | ||
|[[प्रकाश विद्युत् प्रभाव]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |190 | ||
| | |Photo cell | ||
|[[फोटो सेल]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |191 | ||
| | |Photoelectric emission | ||
|[[प्रकाश विद्युत् उत्सर्जन]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|192 | |||
|Photons | |||
|[[फोटोन (प्रकाश क्वांटा)]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |||
|193 | |||
|Photoelectrons | |||
|[[प्रकाशिक इलेक्ट्रान]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Pipe open at both ends | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
|Pipe open at one end | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |||
| | | | ||
| | |Pitch | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |194 | ||
| | |Pith ball | ||
|[[सरकंडों की गोलियां]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|195 | |||
|Plane polarized wave | |||
|[[समतल ध्रुवित तरंग]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |||
| | | | ||
| | |Plastic deformation | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | | | ||
Plasticity | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |196 | ||
| | |P-N-P junction | ||
|[[ | |[[PNP संधि]] | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |197 | ||
| | |Point charge | ||
|[[बिंदु आवेश]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|198 | |||
|Polar molecules | |||
|[[ध्रुवित अणु]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |||
| | | | ||
| | |Polar satellite | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|199 | |||
| | | | ||
| | {| class="wikitable" | ||
| | |+ | ||
| | !Polarisation | ||
|- | |||
|by reflection | |||
|- | |||
|by scattering | |||
|} | |||
| | | | ||
{| class="wikitable" | |||
![[ध्रुवण]] | |||
|- | |||
|[[प्रवर्तन के द्वारा ध्रुवण|प्रवर्तन के द्वारा]] | |||
|- | |- | ||
| | |[[प्रकीर्ण के द्वारा ध्रुवण|प्रकीर्ण के द्वारा]] | ||
| | |} | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |200 | ||
| | |Polarity of charge | ||
|[[आवेश की ध्रुवता]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |201 | ||
| | |Polaroid | ||
|[[पोलेरॉइड]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 3,039: | Line 2,646: | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Position vector and displacement | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |202 | ||
| | | | ||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!Potential | |||
|- | |- | ||
| | |due to electric dipole | ||
|- | |||
|due to point charge | |||
| | |||
| | |||
|- | |- | ||
| | |due to system of charges | ||
|- | |- | ||
| | |energy difference | ||
|- | |- | ||
| | |energy for a system of charges | ||
|- | |- | ||
| | |energy of a dipole | ||
|- | |- | ||
| | |energy of a single charge | ||
|- | |- | ||
| | |energy of a system of two charges | ||
|- | |- | ||
|energy | |||
|} | |||
| | | | ||
| | {| class="wikitable" | ||
!विभव | |||
|- | |- | ||
| | |[[वैद्युत द्विध्रुव के कारण विभव|वैद्युत द्विध्रुव के कारण]] | ||
| | |- | ||
|[[ | |[[बिंदु आवेश के कारण विभव|बिंदु आवेश के कारण]] | ||
| | |- | ||
| | |[[आवेशों के निकाय के कारण विभव|आवेशों के निकाय के कारण]] | ||
|- | |||
|[[स्थितिज ऊर्जा के अंतर के कारण]] | |||
|- | |||
|[[आवेशों के निकाय की स्थितिज ऊर्जा में निहित विभव|आवेशों के निकाय की स्थितिज ऊर्जा में निहित]] | |||
|- | |||
|[[द्विध्रुव की स्थितज ऊर्जा में निहित विभव|द्विध्रुव की स्थितज ऊर्जा में निहित]] | |||
|- | |- | ||
| | |[[एकल आवेश की स्थितिज ऊर्जा में निहित विभव|एकल आवेश की स्थितिज ऊर्जा में निहित]] | ||
| | |||
|- | |- | ||
| | |[[दो आवेशों के निकाय की स्थितिज ऊर्जा में निहित विभव|दो आवेशों के निकाय की स्थितिज ऊर्जा में निहित]] | ||
| | |||
|- | |- | ||
| | |[[स्थितिज ऊर्जा में निहित विभव|स्थितिज ऊर्जा में निहित]] | ||
| | |} | ||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 3,129: | Line 2,703: | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Potential energy of a spring | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|203 | |||
|Potentiometer | |||
|[[पोटेंशियोमीटर]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |||
| | | | ||
| | |Power | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
|204 | |||
| | | | ||
| | {| class="wikitable" | ||
| | |+ | ||
!Power(electrical) | |||
|- | |- | ||
| | |factor | ||
|- | |- | ||
| | |in ac circuit | ||
|} | |||
| | |||
| | | | ||
{| class="wikitable" | |||
!शक्ति (विद्युतीय) | |||
|- | |- | ||
|[[शक्ति गुणांक]] | |||
|[[ | |||
|- | |- | ||
|[[A C परिपथ में शक्ति|A C परिपथ में,]] | |||
|} | |||
|[[ | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |205 | ||
| | |Power of lens | ||
|[[लेंस की शक्ति]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 3,195: | Line 2,753: | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Precession | ||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|206 | |||
|Pressurised heavy water reactor | |||
|[[संपीडित भारी जल रिऐक्टर]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Pressure gauge | |||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Pressure of an ideal gas | ||
| | | | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| | |Pressure | ||
| | | | ||
| | |||
| | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| | |206 | ||
|Primary coil | |||
|[[प्राथमिक कुण्डली]] | |||
| | |||
| | |||
| | | | ||
{| class="wikitable" | |- | ||
|+ | |207 | ||
!Wavefront | |Principal focus | ||
|[[मुख्य फोकस]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Principle of Conservation of Energy | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Principle of moments | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|208 | |||
|Principle of superposition | |||
|[[अध्यारोपण का सिद्धांत]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|209 | |||
|Principle quantum number | |||
|[[मुख्य क्वांटम संख्या]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Progressive wave | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Projectile motion | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Projectile | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Propagation constant | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Pulse | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|210 | |||
|Properties of electric charge | |||
|[[विद्युत् आवेश के मूल गुण]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|211 | |||
|p-type semi conductor | |||
|[[p प्रकार के अर्द्धचालक]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|212 | |||
|Q -factor | |||
|[[गुणवत्ता गुणांक]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Quasi static process | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|213 | |||
|Quanta of energy | |||
|[[क्वांटम की ऊर्जा]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|214 | |||
|Quantization of charge | |||
|[[आवेश का क्वाण्टमीकरण]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Radiation | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Radius of gyration | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|215 | |||
|Radio waves | |||
|[[रेडियो तरंगे]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Raman effect | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|216 | |||
|Radioactivity | |||
|[[रेडियोधर्मिता (विकिरणशीलता)]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|217 | |||
|Rainbow | |||
|[[इन्द्रधनुष]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Rarefactions | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Ration of specific capacities | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|218 | |||
|Ray optics,validity of | |||
|[[किरण प्रकाशिकी की वैद्यता]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|219 | |||
|Rayleigh scattering | |||
|[[रैले प्रकीर्णन]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Reaction time | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Real gases | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Rectilinear motion | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|220 | |||
|Rectifier | |||
|[[दिष्टकारी]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Reductionism | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|221 | |||
|Red Shift | |||
|[[अभिरक्त विस्थापन]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|222 | |||
|Reflection of light | |||
|[[प्रकाश का परावर्तन]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|222a | |||
|Refraction | |||
|[[अपवर्तन]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Reflected wave | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Reflection of waves | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Refracted wave | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|223 | |||
| | |||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!Refraction | |||
|- | |||
|of a plane wave | |||
|} | |||
| | |||
{| class="wikitable" | |||
!अपवर्तन | |||
|- | |||
|[[समतल तरंगों का अपवर्तन|समतल तरंगों का]] | |||
|} | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|224 | |||
|Refractive index | |||
|[[अपवर्तनांक(अपवर्तक सूचकांक)]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Refrigerator | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Regelation | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Relative velocity in two dimensions | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Relative velocity | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|225 | |||
|Relation between field and potential | |||
|[[विद्युत् क्षेत्र तथा वैद्युत विभव के सम्बन्ध]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|226 | |||
|Relaxation time | |||
|[[विश्रांति काल]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Resolution of vectors | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Resonance | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Restoring force | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Reversible engine | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Reversible processes | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Reynolds number | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|227 | |||
|Retentivity | |||
|[[चुंबकीय धारणशीलता (चुम्बकत्वावशेष)|धारणशीलता]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|228 | |||
|Resistance | |||
|[[प्रतिरोध]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|229 | |||
| | |||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!Resistivity | |||
|- | |||
|of some materials | |||
|} | |||
| | |||
{| class="wikitable" | |||
!प्रतिरोधकता | |||
|- | |||
|[[कुछ पदार्थों की प्रतिरोधकता|कुछ पदार्थों की]] | |||
|} | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|230 | |||
| | |||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!Resolving power | |||
|- | |||
|of eye | |||
|} | |||
| | |||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!विभेदन क्षमता | |||
|- | |||
|[[आँख की विभेदन क्षमता|आँख की]] | |||
|} | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|231 | |||
|Resonance | |||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
|Sharpness | |||
|} | |||
|[[अनुनाद]] | |||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
|[[अनुनाद की तीक्ष्णता|तीक्ष्णता]] | |||
|} | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|232 | |||
|Resonant frequency | |||
|[[अनुनादी आवृति]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|233 | |||
|Reverse bias | |||
|[[पश्चदिशिक बायसित]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|234 | |||
|Right hand rule | |||
|[[दक्षिण हस्त नियम]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Rigid body | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Rolling motion | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|235 | |||
| | |||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!Root mean square(rms) or effective | |||
|- | |||
|current | |||
|- | |||
|voltage | |||
|} | |||
| | |||
{| class="wikitable" | |||
!वर्ग माध्य मूल (rms) या प्रभावी | |||
|- | |||
|[[वर्ग माध्य मूल (rms) या प्रभावी धारा|धारा]] | |||
|- | |||
|[[वर्ग माध्य मूल (rms) या प्रभावी वोल्टता|वोल्टता]] | |||
|} | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Root mean square speed | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|236 | |||
|Roget's spiral | |||
|[[रोगेट का सर्पिल]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Rotation | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|237 | |||
|Rutherford's model of atom | |||
|[[परमाणु का रुदरफोर्ड मॉडल]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|238 | |||
|Saturation current | |||
|[[संतृप्त धारा]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|239 | |||
|Scattering of light | |||
|[[प्रकाश के प्रकीर्णन]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|240 | |||
|Secondary wavelet | |||
|[[द्वितीयक तरंगिका]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|241 | |||
| | |||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!Semiconductors | |||
|- | |||
|diode | |||
|- | |||
|elemental | |||
|- | |||
|compound | |||
|} | |||
| | |||
{| class="wikitable" | |||
![[अर्धचालक]] | |||
|- | |||
|[[अर्धचालक डायोड|डायोड]] | |||
|- | |||
|[[तात्विक अर्धचालक|तात्विक]] | |||
|- | |||
|[[यौगिक अर्धचालक|यौगिक]] | |||
|} | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|SHM (Simple Harmonic Motion) | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Scalar product | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Scalars | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Scientific Method | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Second law of Thermodynamics | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Shear Modulus | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Shearing strain | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Shearing stress | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|SI units | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Significant figures | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Simple pendulum | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Soap bubbles | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|242 | |||
|Shunt resistance | |||
|[[शंट प्रतिरोध]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|243 | |||
|Snell's law | |||
|[[स्नेल के नियम]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|244 | |||
|Solar cell | |||
|[[सौर सेल]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|245 | |||
|Solenoid | |||
|[[सोलेनॉइड (परिनालिका)]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|246 | |||
|South pole | |||
|[[दक्षिण ध्रुव]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|247 | |||
| | |||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!Spectral series | |||
|- | |||
|Brackett | |||
|- | |||
|Fund | |||
|- | |||
|Lyman | |||
|- | |||
|Paschen | |||
|} | |||
| | |||
{| class="wikitable" | |||
!स्पेक्ट्रमी श्रेणी | |||
|- | |||
|[[ब्रेकेट स्पेक्ट्रमी श्रेणी|ब्रेकेट]] | |||
|- | |||
|[[फण्ड स्पेक्ट्रमी श्रेणी|फण्ड]] | |||
|- | |||
|[[लाइमैन स्पेक्ट्रमी श्रेणी|लाइमैन]] | |||
|- | |||
|[[पाश्चेन स्पेक्ट्रमी श्रेणी|पाश्चेन]] | |||
|} | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|250 | |||
|Spherical mirror | |||
|[[गोलीय दर्पण]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|251 | |||
|Spin magnetic moment | |||
|[[चक्रण चुंबकीय आघूर्ण]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|252 | |||
|Surface charge density | |||
|[[पृष्ठीय आवेश घनत्व]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|253 | |||
|Telescope | |||
|[[दूरदर्शक]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Temperature | |||
|[[तापमान]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|254 | |||
| | |||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!Temperature dependence of | |||
|- | |||
|resistivity | |||
|} | |||
| | |||
{| class="wikitable" | |||
!ताप पर निर्भरता | |||
|- | |||
![[प्रतिरोधकता के ताप पर निर्भरता|प्रतिरोधकता के]] | |||
|} | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|255 | |||
|Tesla | |||
|[[टेस्ला]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|256 | |||
|Thermionic emission | |||
|[[तापायनिक उत्सर्जन]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|257 | |||
|Thermonuclear fusion | |||
|[[ताप नाभकीय संलयन]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|258 | |||
|Thin lens formula | |||
|[[पतले लेंस सूत्र]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|259 | |||
|Threshold frequency | |||
|[[देहली आवृति]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|260 | |||
|Tokamak | |||
|[[टोकामैक]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|261 | |||
|Toroid | |||
|[[टोरॉइड]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|262 | |||
| | |||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!Torque | |||
|- | |||
|on a current loop | |||
|- | |||
|on a dipole | |||
|} | |||
| | |||
{| class="wikitable" | |||
!बल आघूर्ण | |||
|- | |||
|[[विद्युत् धारा पर बल आघूर्ण|विद्युत् धारा पर]] | |||
|- | |||
|[[द्विध्रुव पर बल आघूर्ण|द्विध्रुव पर]] | |||
|} | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|263 | |||
|Total internal reflection | |||
|[[पूर्ण आंतरिक परावर्तन]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|264 | |||
| | |||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!Transformer | |||
|- | |||
|Step-down | |||
|- | |||
|Step -up | |||
|} | |||
| | |||
{| class="wikitable" | |||
![[ट्रांसफार्मर]] | |||
|- | |||
|[[अपचयी ट्रांसफार्मर|अपचयी]] | |||
|- | |||
|[[उच्चायी ट्रांसफार्मर|उच्चायी]] | |||
|} | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|265 | |||
|Truth table | |||
|[[सत्यमान सारणी]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|266 | |||
|Uncertainty principle | |||
|[[अनिश्चितता सिद्धांत]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|267 | |||
|Unpolarised wave | |||
|[[अध्रुवित तरंगे]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|267 | |||
|Ultravioilet rays | |||
|[[पैराबैंगनी किरणें]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
| | |||
|Vane | |||
|फलक | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|268 | |||
|Valance band | |||
|[[संयोजकता बैंड]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|269 | |||
|Velocity selector | |||
|[[वेग वरणकर्ता]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|270 | |||
|Visible rays | |||
|[[दृश्य प्रकाश तरंगे]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|271 | |||
|Voltage Regulator | |||
|[[वोल्टता नियंत्रक]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|272 | |||
|Voltage sensitivity of a galvanometer | |||
|[[गैल्वेनोमीटर की वोल्टता सुग्राहिता]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|273 | |||
|Voltmeter | |||
|[[वोल्टमीटर]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|274 | |||
|Volume charge density | |||
|[[आयतनी आवेश घनत्व]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|275 | |||
|Wattless current | |||
|[[वाटहीन धारा]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|275 | |||
|Wave | |||
|[[तरंग]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|276 | |||
| | |||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!Wavefront | |||
|- | |- | ||
|plane | |plane | ||
|- | |- | ||
|spherical | |spherical | ||
|} | |} | ||
| | | | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
!तरंगाग्र | !तरंगाग्र | ||
|- | |- | ||
|[[समतल तरंगाग्र|समतल]] | |[[समतल तरंगाग्र|समतल]] | ||
|- | |- | ||
|[[गोलीय तरंगाग्र|गोलीय]] | |[[गोलीय तरंगाग्र|गोलीय]] | ||
|} | |} | ||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|277 | |||
|Wheatstone bridge | |||
|[[व्हीटस्टोन सेतु]] | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|- | |||
|278 | |||
|Work function | |||
|[[कार्य फलन]] | |||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 3,248: | Line 3,801: | ||
|X rays | |X rays | ||
|[[X-किरणें]] | |[[X-किरणें]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 3,266: | Line 3,808: | ||
|Young's experiment | |Young's experiment | ||
|[[थॉमस यंग का प्रयोग]] | |[[थॉमस यंग का प्रयोग]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
| Line 3,294: | Line 3,831: | ||
|[[ज़ेनर अनुविभाजन(ब्रेकडाउन)|अनुविभाजन(ब्रेकडाउन)]] | |[[ज़ेनर अनुविभाजन(ब्रेकडाउन)|अनुविभाजन(ब्रेकडाउन)]] | ||
|} | |} | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
|} | |} | ||
Latest revision as of 16:59, 23 August 2023
| S.No | English | Hindi | Article Creator Name | Aggregated Topic (category) | Notes | ||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Absorption Spectra | अवशोषण स्पेक्ट्रम | |||||||||||||||||||||||||
| 2 | AC current | प्रत्यावर्ती धारा | |||||||||||||||||||||||||
| 3 | AC Generator | प्रत्यावर्ती धारा जनित्र | |||||||||||||||||||||||||
| 4 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 5 | Accelerators in India | भारत में त्वरक | |||||||||||||||||||||||||
| 6 | Activity of radioactive susbstances | रेडियोधर्मी पदार्थों की गतिविधि | |||||||||||||||||||||||||
| 7 | Additivity of charges | आवेशों की योज्यता | |||||||||||||||||||||||||
| Adiabatic process | |||||||||||||||||||||||||||
| 8 | Alpha decay | अल्फा क्षय | |||||||||||||||||||||||||
| 9 | Alpha particle scattering | अल्फा पार्टिकल प्रकीर्णन | |||||||||||||||||||||||||
| 10 | Ammeter | ऐमीटर | |||||||||||||||||||||||||
| 11 | Ampere | ऐम्पियर | |||||||||||||||||||||||||
| 12 | Ampere's circuital law | ऐम्पियर के परिपथीय नियम | |||||||||||||||||||||||||
| 13 | Analog Signal | अनुरूप सिग्नल | |||||||||||||||||||||||||
| Andre Ampere | आंद्रे ऐम्पियर | ||||||||||||||||||||||||||
| 14 | ANDGate | AND गेट | |||||||||||||||||||||||||
| 15 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 16 | Angular magnification | कोणीय आवर्धन | |||||||||||||||||||||||||
| 17 | Apparent depth | आभासी गहराई | |||||||||||||||||||||||||
| 18 | Area Element Vector | क्षेत्रफल अवयव सादिश | |||||||||||||||||||||||||
| 19 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 20 | Aurora Borealis | ध्रुवीय ज्योति | |||||||||||||||||||||||||
| 21 | Band Gap | ऊर्जा बैंड अंतराल | |||||||||||||||||||||||||
| 22 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 23 | Barrier potential | रोधिका विभव | |||||||||||||||||||||||||
| 24 | Becquerel | बैकेरल | |||||||||||||||||||||||||
| 25 | Beta Decay | βeta (β) (बीटा)-क्षय | |||||||||||||||||||||||||
| 26 | Binding Energy per nucleon | प्रति न्यूक्लिऑन बंधन ऊर्जा | |||||||||||||||||||||||||
| 27 | Biot-Savart Law | बायो सावर्ट नियम | |||||||||||||||||||||||||
| 28 | Bohr magneton | बोर मैग्नेटॉन | |||||||||||||||||||||||||
| 29 | Bohr radius | बोर त्रिज्या | |||||||||||||||||||||||||
| 30 | Bohrs model of atom | परमाणु का बोर मॉडल | |||||||||||||||||||||||||
| 33 | Bohrs postulates | बोर के अभिगृहीत | |||||||||||||||||||||||||
| 34 | Brewster's Angle | ब्रूस्टर कोण | |||||||||||||||||||||||||
| 35 | Brewster's Law | ब्रूस्टर का नियम | |||||||||||||||||||||||||
| 36 | C A Volta | सी ए वोल्टा | |||||||||||||||||||||||||
| 37 | Capacitance | धारिता | |||||||||||||||||||||||||
| 38 | Capacitive Reactance | संधारित्र प्रतिघात | |||||||||||||||||||||||||
| 39 | Capacitive Circuit | संधारित्रीय परिपथ | |||||||||||||||||||||||||
| 41 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
| 43 | Cartesian sign convention | कार्तीय चिन्ह परिपाती | |||||||||||||||||||||||||
| 44 | Cassegrain telescope | कैसेग्रेन दूरदर्शक | |||||||||||||||||||||||||
| 45 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 46 | Chain reaction | श्रंखला क्रिया | |||||||||||||||||||||||||
| 47 | Charging by induction | प्रेरण द्वारा आवेशन | |||||||||||||||||||||||||
| 48 | Charles August de Coulomb | चार्ल्स ऑगस्टिन डे कूलॉम्ब | |||||||||||||||||||||||||
| 49 | Chromatic aberration | वर्ण विपथन | |||||||||||||||||||||||||
| 50 | Coercivity | निग्राहिता | |||||||||||||||||||||||||
| 51 | Coherent source | सम्बन्ध स्त्रोत | |||||||||||||||||||||||||
| 52 | Colour code of resistors | प्रतिरोधक वर्ण कोड | |||||||||||||||||||||||||
| 53 | Combination of lenses | लेंसों का संयोजन | |||||||||||||||||||||||||
| 54 | Combination of resistors
|
प्रतिरोधकों का संयोजन
|
|||||||||||||||||||||||||
| 55 | Composition of nucleus | नाभिक की संरचना | |||||||||||||||||||||||||
| 56 | Concave mirror | अवतल दर्पण | |||||||||||||||||||||||||
| 57 | Conduction band | चालन बैंड | |||||||||||||||||||||||||
| 58 | Conductivity | चालकता | |||||||||||||||||||||||||
| 59 | Conductors | चालक | |||||||||||||||||||||||||
| 60 | Conservation of charge | आवेश के संरक्षण | |||||||||||||||||||||||||
| 62 | Continuous charge distribution | सतत आवेश वितरण | |||||||||||||||||||||||||
| 61 | Conservative force | संरक्षी बल | |||||||||||||||||||||||||
| 63 | Control rods | नियंत्रक छड़ें | |||||||||||||||||||||||||
| 64 | Coulomb | कूलॉम | |||||||||||||||||||||||||
| 65 | Coulomb's law | कूलॉम के नियम | |||||||||||||||||||||||||
| 66 | Convex mirror | उत्तल दर्पण | |||||||||||||||||||||||||
| 67 | Critical Angle | क्रांतिक कोण | |||||||||||||||||||||||||
| 68 | Curie temperature | क्यूरी ताप | |||||||||||||||||||||||||
| 69 | Curie | क्यूरी | |||||||||||||||||||||||||
| 70 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 69 | Cut-off voltage | निरोधी विभव (कट ऑफ वोल्टेज ) | |||||||||||||||||||||||||
| 70 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 71 | Davisson and Gerber experiment | डेवीसन और जर्मर प्रयोग | |||||||||||||||||||||||||
| 72 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 73 | Decay constant | क्षय स्थिरांक | |||||||||||||||||||||||||
| 74 | Diamagnetism | प्रतिचुंबकत्व | |||||||||||||||||||||||||
| 75 | Dielectrics | परावैद्युत | |||||||||||||||||||||||||
| 76 | Dielectric constant | पैरावैद्युतांक | |||||||||||||||||||||||||
| 77 | Dielectric strength | परावैद्युत सामर्थ्य | |||||||||||||||||||||||||
| 78 | Diffraction | विवर्तन | |||||||||||||||||||||||||
| Single Slit | एकल झिरी | ||||||||||||||||||||||||||
| 79 | Dioptre | डाईऑप्टर | |||||||||||||||||||||||||
| 79 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 80 | Displacement current | विस्थापन धारा | |||||||||||||||||||||||||
| 81 | Doppler effect | डॉप्लर प्रभाव | |||||||||||||||||||||||||
| 82 | Drift velocity | अपवाह वेग | |||||||||||||||||||||||||
| 83 | Earth's magnetism | भू-चुंबकत्व | |||||||||||||||||||||||||
| 84 | Earthing | भूसंपर्कंण | |||||||||||||||||||||||||
| 85 | Eddy current | भंवर धाराएँ | |||||||||||||||||||||||||
| 86 | Einstein's Photoelectric equation | आइंस्टीन का प्रकाश विद्युत् समीकरण | |||||||||||||||||||||||||
| 87 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 88 | Electrical energy | विद्युत् ऊर्जा | |||||||||||||||||||||||||
| 89 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 90 | Electron emission | इलेक्ट्रान उत्सर्जन | |||||||||||||||||||||||||
| 91 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 90 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 91 | Electromotive force (EMF) | विद्युत् वाहक बल | |||||||||||||||||||||||||
| 92 | Emission spectra | उत्सर्जन स्पेक्ट्रम | |||||||||||||||||||||||||
| 93 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 94 | Equipotential surfaces | समविभव पृष्ठ | |||||||||||||||||||||||||
| 95 | Excited state | उत्तेजित अवस्था | |||||||||||||||||||||||||
| 96 | Experiments of Faraday and Henry | फैराडे व हेनरी के प्रयोग | |||||||||||||||||||||||||
| 97 | Extrinsic semiconductor | अपद्रव्यी अर्धचालक | |||||||||||||||||||||||||
| 98 | Farad | फैरड | |||||||||||||||||||||||||
| 99 | Faraday's law of induction | फैराडे का प्रेरणन नियम | |||||||||||||||||||||||||
| 100 | Fast breeder reactor | तीव्र प्रजनक रिएक्टर | |||||||||||||||||||||||||
| 101 | Ferromagnetism | लोहचुंबकत्व | |||||||||||||||||||||||||
| 102 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 103 | Field emisssion | क्षेत्र उत्सर्जन | |||||||||||||||||||||||||
| 104 | Flux leakage | फ्लक्स क्षरण | |||||||||||||||||||||||||
| 105 | Focal length | फोकस दूरी | |||||||||||||||||||||||||
| 106 | Force between two parallel currents | दो सामन्तर धाराओं के बीच बल | |||||||||||||||||||||||||
| 107 | Forward bias | अग्रदिशिक बायसित | |||||||||||||||||||||||||
| Fracture point | |||||||||||||||||||||||||||
| 108 | Franck-Hertz experiment | फ्रैंक हेर्त्ज़ के परिक्षण | |||||||||||||||||||||||||
| 109 | Fringe width | फ्रिंज चौड़ाई | |||||||||||||||||||||||||
| 110 | Full wave rectifier | पूर्ण तरंग दिष्टकारी | |||||||||||||||||||||||||
| 111 | G S Ohm | जी एस ओम | |||||||||||||||||||||||||
| 112 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 113 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 114 | Gaussian surface | गौसीय पृष्ठ | |||||||||||||||||||||||||
| 115 | Geographic meridain | भौगोलिक याम्योत्तर | |||||||||||||||||||||||||
| 116 | Gold leaf electroscope | स्वर्ण पत्र विद्युत्दर्शी | |||||||||||||||||||||||||
| 117 | Ground state | उनुत्तेजित अवस्था | |||||||||||||||||||||||||
| 118 | H A Lorentz | हेच ए लोरेंत्ज़ | |||||||||||||||||||||||||
| 119 | Half life | अर्ध आयु | |||||||||||||||||||||||||
| 120 | Half wave rectifier | अर्धतरंग दिष्टकारी | |||||||||||||||||||||||||
| 121 | Hallwach's and Leonard's observations | हालवॉक्स तथा लेनार्ड के प्रेक्षण | |||||||||||||||||||||||||
| 122 | Henry | हेनरी | |||||||||||||||||||||||||
| 123 | Hertz experiment | हेर्त्ज़ के परिक्षण | |||||||||||||||||||||||||
| 124 | Holes | होल | |||||||||||||||||||||||||
| 125 | Horizontal component of Earth's magnetic field | पृथ्वी के क्षैतिज घटक के चुंबकीय क्षेत्र | |||||||||||||||||||||||||
| 126 | Huygens Principle | हाइजेन्स का सिद्धांत | |||||||||||||||||||||||||
| 127 | Impact parameter | संघट्ट प्रचाल | |||||||||||||||||||||||||
| 128 | Impedance diagram | प्रतिबाधा आरेख | |||||||||||||||||||||||||
| Impulse | |||||||||||||||||||||||||||
| 129 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 130 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 131 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 132 | Insulators | विद्युतरोधी | |||||||||||||||||||||||||
| 133 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 134 | Internal resistance | आंतरिक प्रतिरोध | |||||||||||||||||||||||||
| 135 | Intrinsic semiconductor | नैज अर्धचालक | |||||||||||||||||||||||||
| 136 | Ionization energy | आयनन ऊर्जा | |||||||||||||||||||||||||
| 137 | Isobars | संभारिक | |||||||||||||||||||||||||
| 138 | Isotone | समन्युट्रॉनिक | |||||||||||||||||||||||||
| 139 | Isotope | समस्थानिक | |||||||||||||||||||||||||
| 140 | JC Maxwell | जे सी मैक्सवेल | |||||||||||||||||||||||||
| Kelvin Planck's statement | |||||||||||||||||||||||||||
| Kepler's law of planetary motion | |||||||||||||||||||||||||||
| 141 | KF Gauss | के एफ गॉस | |||||||||||||||||||||||||
| Kinematics | |||||||||||||||||||||||||||
| Kinetic Energy of rolling motion | |||||||||||||||||||||||||||
| Kinetic Energy | |||||||||||||||||||||||||||
| Kinetic interpretation of temperature | |||||||||||||||||||||||||||
| Kinetic theory of gases | |||||||||||||||||||||||||||
| 142 | Kirchhoff's rules | किरचॉफ के नियम | |||||||||||||||||||||||||
| Laminar flow | |||||||||||||||||||||||||||
| Latent heat of fusion | |||||||||||||||||||||||||||
| Latent heat | |||||||||||||||||||||||||||
| Linear expansion | |||||||||||||||||||||||||||
| Linear momentum | |||||||||||||||||||||||||||
| Longitudinal strain | |||||||||||||||||||||||||||
| Longitudinal stress | |||||||||||||||||||||||||||
| 143 | Lateral shift | पार्श्विक विस्थापन | |||||||||||||||||||||||||
| 144 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 145 | LC Oscillations | LC दोलन | |||||||||||||||||||||||||
| 146 | Lenz law | लेंज़ के नियम | |||||||||||||||||||||||||
| 147 | Lens maker's formula | लेंस मेकर सूत्र | |||||||||||||||||||||||||
| 148 | Light emitting diode | प्रकाश उतसर्जक डायोड | |||||||||||||||||||||||||
| 149 | Limitation of ohms law | ओम के नियम की सीमाएं | |||||||||||||||||||||||||
| 150 | Linear
|
रैखिक
|
|||||||||||||||||||||||||
| 151 | Logic gates | तर्क (लॉजिक) गेट | |||||||||||||||||||||||||
| 152 | Lorentz force | चुम्बकीय दिक्पात | |||||||||||||||||||||||||
| 153 |
|
||||||||||||||||||||||||||
| 154 | Magentisation | चुम्बकीकरण | |||||||||||||||||||||||||
| Magnus effect | |||||||||||||||||||||||||||
| 155 | Majority carriers | बहुसंख्यक आवेश वाहक | |||||||||||||||||||||||||
| Manometer | |||||||||||||||||||||||||||
| 156 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| Mass energy equivalence | |||||||||||||||||||||||||||
| Maximum height of projectile | |||||||||||||||||||||||||||
| Maxwell distribution | |||||||||||||||||||||||||||
| 157 | Maxwell's equations | मैक्सवेल के समीकरण | |||||||||||||||||||||||||
| Mean free path | |||||||||||||||||||||||||||
| 158 | Mean life | औसत आयु | |||||||||||||||||||||||||
| Measurement of length | |||||||||||||||||||||||||||
| Measurement of mass | |||||||||||||||||||||||||||
| Measurement of temperature | |||||||||||||||||||||||||||
| Measurement of time | |||||||||||||||||||||||||||
| Melting point | |||||||||||||||||||||||||||
| 159 | Meter bridge | मीटर सेतु | |||||||||||||||||||||||||
| 160 | Michael Faraday | माइकल फैराडे | |||||||||||||||||||||||||
| 161 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 162 | Microwaves | सूक्ष्म (माइक्रो) तरंगें | |||||||||||||||||||||||||
| 163 | Minority carriers | अल्पसंख्यक (आवेश) वाहक | |||||||||||||||||||||||||
| 164 | Mirage | मरीचिका | |||||||||||||||||||||||||
| 165 | Mirror equation | दर्पण समीकरण | |||||||||||||||||||||||||
| 166 | Mobility | गतिशीलता | |||||||||||||||||||||||||
| Modes | |||||||||||||||||||||||||||
| 167 | Moderator | मंदक | |||||||||||||||||||||||||
| Modulus of elasticity | |||||||||||||||||||||||||||
| Modulus of rigidity | |||||||||||||||||||||||||||
| Molar specific heat capacity at constant pressure | |||||||||||||||||||||||||||
| Molar specific heat capacity at constant volume | |||||||||||||||||||||||||||
| Molar specific heat capacity | |||||||||||||||||||||||||||
| Molecular nature of matter | |||||||||||||||||||||||||||
| Moment of inertia | |||||||||||||||||||||||||||
| Momentum | |||||||||||||||||||||||||||
| 168 | Motion in magnetic field | चुंबकीय क्षेत्र में गति | |||||||||||||||||||||||||
| Motion in a plane | |||||||||||||||||||||||||||
| Multiplication of vectors | |||||||||||||||||||||||||||
| Musical instrument | |||||||||||||||||||||||||||
| 169 | Motional emf | गतिक विद्युत् वाहक बल | |||||||||||||||||||||||||
| 170 | Moving coil galvanometer | चल कुंडली गैल्वेनोमीटर | |||||||||||||||||||||||||
| 171 | Multiplication factor (fission) | गुणन कारक (विखंडन) | |||||||||||||||||||||||||
| 172 | NAND gate | NAND गेट | |||||||||||||||||||||||||
| Natural frequency | |||||||||||||||||||||||||||
| Newton's first law of motion | |||||||||||||||||||||||||||
| Newton's Law of cooling | |||||||||||||||||||||||||||
| Newton's law of gravitation | |||||||||||||||||||||||||||
| Newton's second law of motion | |||||||||||||||||||||||||||
| Newton's third law of motion | |||||||||||||||||||||||||||
| Newtons' formula for speed of sound | |||||||||||||||||||||||||||
| Nodes | |||||||||||||||||||||||||||
| 173 | NOT gate | NOT गेट | |||||||||||||||||||||||||
| Note | |||||||||||||||||||||||||||
| Normal Modes | |||||||||||||||||||||||||||
| North Pole | उत्तरी ध्रुव | ||||||||||||||||||||||||||
| 174 | Non-polar molecules | ध्रुवन रहित अणु | |||||||||||||||||||||||||
| 175 | NOR gate | NOR गेट | |||||||||||||||||||||||||
| 176 | N-type semiconductors | n प्रकार के अर्द्धचालक | |||||||||||||||||||||||||
|
Nuclear Energy |
|||||||||||||||||||||||||||
| 177 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 178 | Numerical aperture | संख्यात्मक द्वारक | |||||||||||||||||||||||||
| Null vector | |||||||||||||||||||||||||||
| Odd harmonics | |||||||||||||||||||||||||||
| Orbital velocity/speed
|
|||||||||||||||||||||||||||
| 179 | Ohms law | ओम का नियम | |||||||||||||||||||||||||
| 180 | Optical fiber | प्रकाशिक तंतु | |||||||||||||||||||||||||
| 181 | OR gate | OR गेट | |||||||||||||||||||||||||
| Order of magnitude | |||||||||||||||||||||||||||
| 182 | Orbital magnetic moment | कक्षीय चुंबकीय आघूर्ण | |||||||||||||||||||||||||
| Order of magnitude | |||||||||||||||||||||||||||
| Oscillations | |||||||||||||||||||||||||||
| Oscillatory motion | |||||||||||||||||||||||||||
| Parallax method | |||||||||||||||||||||||||||
| Parallelogram law of addition of vectors | |||||||||||||||||||||||||||
| 183 | Paramagnetism | अनुचुंबकत्व | |||||||||||||||||||||||||
| Pascal's law | |||||||||||||||||||||||||||
| Path length | |||||||||||||||||||||||||||
| Path of projectile | |||||||||||||||||||||||||||
| Periodic force | |||||||||||||||||||||||||||
| Periodic motion | |||||||||||||||||||||||||||
| Periodic time | |||||||||||||||||||||||||||
| Permanent set | |||||||||||||||||||||||||||
| 184 | Permanent magnets | स्थायी चुम्बक | |||||||||||||||||||||||||
| 185 | Permeability of free space | मुक्ताकाश की चुंबकशीलता नियतांक (पारगम्यता) | |||||||||||||||||||||||||
| 186 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| Phase angle
|
|||||||||||||||||||||||||||
| Phase constant | |||||||||||||||||||||||||||
| 187 | Phasor diagram | फेसर आरेख | |||||||||||||||||||||||||
| 188 | Photodiode | प्रकाश चालकीय डायोड | |||||||||||||||||||||||||
| 189 | Photoelectric effect | प्रकाश विद्युत् प्रभाव | |||||||||||||||||||||||||
| 190 | Photo cell | फोटो सेल | |||||||||||||||||||||||||
| 191 | Photoelectric emission | प्रकाश विद्युत् उत्सर्जन | |||||||||||||||||||||||||
| 192 | Photons | फोटोन (प्रकाश क्वांटा) | |||||||||||||||||||||||||
| 193 | Photoelectrons | प्रकाशिक इलेक्ट्रान | |||||||||||||||||||||||||
| Pipe open at both ends | |||||||||||||||||||||||||||
| Pipe open at one end | |||||||||||||||||||||||||||
| Pitch | |||||||||||||||||||||||||||
| 194 | Pith ball | सरकंडों की गोलियां | |||||||||||||||||||||||||
| 195 | Plane polarized wave | समतल ध्रुवित तरंग | |||||||||||||||||||||||||
| Plastic deformation | |||||||||||||||||||||||||||
|
Plasticity
|
|||||||||||||||||||||||||||
| 196 | P-N-P junction | PNP संधि | |||||||||||||||||||||||||
| 197 | Point charge | बिंदु आवेश | |||||||||||||||||||||||||
| 198 | Polar molecules | ध्रुवित अणु | |||||||||||||||||||||||||
| Polar satellite | |||||||||||||||||||||||||||
| 199 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 200 | Polarity of charge | आवेश की ध्रुवता | |||||||||||||||||||||||||
| 201 | Polaroid | पोलेरॉइड | |||||||||||||||||||||||||
| Position vector and displacement | |||||||||||||||||||||||||||
| 202 |
|
||||||||||||||||||||||||||
| Potential energy of a spring | |||||||||||||||||||||||||||
| 203 | Potentiometer | पोटेंशियोमीटर | |||||||||||||||||||||||||
| Power | |||||||||||||||||||||||||||
| 204 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 205 | Power of lens | लेंस की शक्ति | |||||||||||||||||||||||||
| Precession | |||||||||||||||||||||||||||
| 206 | Pressurised heavy water reactor | संपीडित भारी जल रिऐक्टर | |||||||||||||||||||||||||
| Pressure gauge
|
|||||||||||||||||||||||||||
| Pressure of an ideal gas | |||||||||||||||||||||||||||
| Pressure | |||||||||||||||||||||||||||
| 206 | Primary coil | प्राथमिक कुण्डली | |||||||||||||||||||||||||
| 207 | Principal focus | मुख्य फोकस | |||||||||||||||||||||||||
| Principle of Conservation of Energy | |||||||||||||||||||||||||||
| Principle of moments | |||||||||||||||||||||||||||
| 208 | Principle of superposition | अध्यारोपण का सिद्धांत | |||||||||||||||||||||||||
| 209 | Principle quantum number | मुख्य क्वांटम संख्या | |||||||||||||||||||||||||
| Progressive wave | |||||||||||||||||||||||||||
| Projectile motion | |||||||||||||||||||||||||||
| Projectile | |||||||||||||||||||||||||||
| Propagation constant | |||||||||||||||||||||||||||
| Pulse | |||||||||||||||||||||||||||
| 210 | Properties of electric charge | विद्युत् आवेश के मूल गुण | |||||||||||||||||||||||||
| 211 | p-type semi conductor | p प्रकार के अर्द्धचालक | |||||||||||||||||||||||||
| 212 | Q -factor | गुणवत्ता गुणांक | |||||||||||||||||||||||||
| Quasi static process | |||||||||||||||||||||||||||
| 213 | Quanta of energy | क्वांटम की ऊर्जा | |||||||||||||||||||||||||
| 214 | Quantization of charge | आवेश का क्वाण्टमीकरण | |||||||||||||||||||||||||
| Radiation | |||||||||||||||||||||||||||
| Radius of gyration | |||||||||||||||||||||||||||
| 215 | Radio waves | रेडियो तरंगे | |||||||||||||||||||||||||
| Raman effect | |||||||||||||||||||||||||||
| 216 | Radioactivity | रेडियोधर्मिता (विकिरणशीलता) | |||||||||||||||||||||||||
| 217 | Rainbow | इन्द्रधनुष | |||||||||||||||||||||||||
| Rarefactions | |||||||||||||||||||||||||||
| Ration of specific capacities | |||||||||||||||||||||||||||
| 218 | Ray optics,validity of | किरण प्रकाशिकी की वैद्यता | |||||||||||||||||||||||||
| 219 | Rayleigh scattering | रैले प्रकीर्णन | |||||||||||||||||||||||||
| Reaction time | |||||||||||||||||||||||||||
| Real gases | |||||||||||||||||||||||||||
| Rectilinear motion | |||||||||||||||||||||||||||
| 220 | Rectifier | दिष्टकारी | |||||||||||||||||||||||||
| Reductionism | |||||||||||||||||||||||||||
| 221 | Red Shift | अभिरक्त विस्थापन | |||||||||||||||||||||||||
| 222 | Reflection of light | प्रकाश का परावर्तन | |||||||||||||||||||||||||
| 222a | Refraction | अपवर्तन | |||||||||||||||||||||||||
| Reflected wave | |||||||||||||||||||||||||||
| Reflection of waves | |||||||||||||||||||||||||||
| Refracted wave | |||||||||||||||||||||||||||
| 223 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 224 | Refractive index | अपवर्तनांक(अपवर्तक सूचकांक) | |||||||||||||||||||||||||
| Refrigerator | |||||||||||||||||||||||||||
| Regelation | |||||||||||||||||||||||||||
| Relative velocity in two dimensions | |||||||||||||||||||||||||||
| Relative velocity | |||||||||||||||||||||||||||
| 225 | Relation between field and potential | विद्युत् क्षेत्र तथा वैद्युत विभव के सम्बन्ध | |||||||||||||||||||||||||
| 226 | Relaxation time | विश्रांति काल | |||||||||||||||||||||||||
| Resolution of vectors | |||||||||||||||||||||||||||
| Resonance | |||||||||||||||||||||||||||
| Restoring force | |||||||||||||||||||||||||||
| Reversible engine | |||||||||||||||||||||||||||
| Reversible processes | |||||||||||||||||||||||||||
| Reynolds number | |||||||||||||||||||||||||||
| 227 | Retentivity | धारणशीलता | |||||||||||||||||||||||||
| 228 | Resistance | प्रतिरोध | |||||||||||||||||||||||||
| 229 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 230 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 231 | Resonance
|
अनुनाद
|
|||||||||||||||||||||||||
| 232 | Resonant frequency | अनुनादी आवृति | |||||||||||||||||||||||||
| 233 | Reverse bias | पश्चदिशिक बायसित | |||||||||||||||||||||||||
| 234 | Right hand rule | दक्षिण हस्त नियम | |||||||||||||||||||||||||
| Rigid body | |||||||||||||||||||||||||||
| Rolling motion | |||||||||||||||||||||||||||
| 235 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| Root mean square speed | |||||||||||||||||||||||||||
| 236 | Roget's spiral | रोगेट का सर्पिल | |||||||||||||||||||||||||
| Rotation | |||||||||||||||||||||||||||
| 237 | Rutherford's model of atom | परमाणु का रुदरफोर्ड मॉडल | |||||||||||||||||||||||||
| 238 | Saturation current | संतृप्त धारा | |||||||||||||||||||||||||
| 239 | Scattering of light | प्रकाश के प्रकीर्णन | |||||||||||||||||||||||||
| 240 | Secondary wavelet | द्वितीयक तरंगिका | |||||||||||||||||||||||||
| 241 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| SHM (Simple Harmonic Motion) | |||||||||||||||||||||||||||
| Scalar product | |||||||||||||||||||||||||||
| Scalars | |||||||||||||||||||||||||||
| Scientific Method | |||||||||||||||||||||||||||
| Second law of Thermodynamics | |||||||||||||||||||||||||||
| Shear Modulus | |||||||||||||||||||||||||||
| Shearing strain | |||||||||||||||||||||||||||
| Shearing stress | |||||||||||||||||||||||||||
| SI units | |||||||||||||||||||||||||||
| Significant figures | |||||||||||||||||||||||||||
| Simple pendulum | |||||||||||||||||||||||||||
| Soap bubbles | |||||||||||||||||||||||||||
| 242 | Shunt resistance | शंट प्रतिरोध | |||||||||||||||||||||||||
| 243 | Snell's law | स्नेल के नियम | |||||||||||||||||||||||||
| 244 | Solar cell | सौर सेल | |||||||||||||||||||||||||
| 245 | Solenoid | सोलेनॉइड (परिनालिका) | |||||||||||||||||||||||||
| 246 | South pole | दक्षिण ध्रुव | |||||||||||||||||||||||||
| 247 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 250 | Spherical mirror | गोलीय दर्पण | |||||||||||||||||||||||||
| 251 | Spin magnetic moment | चक्रण चुंबकीय आघूर्ण | |||||||||||||||||||||||||
| 252 | Surface charge density | पृष्ठीय आवेश घनत्व | |||||||||||||||||||||||||
| 253 | Telescope | दूरदर्शक | |||||||||||||||||||||||||
| Temperature | तापमान | ||||||||||||||||||||||||||
| 254 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 255 | Tesla | टेस्ला | |||||||||||||||||||||||||
| 256 | Thermionic emission | तापायनिक उत्सर्जन | |||||||||||||||||||||||||
| 257 | Thermonuclear fusion | ताप नाभकीय संलयन | |||||||||||||||||||||||||
| 258 | Thin lens formula | पतले लेंस सूत्र | |||||||||||||||||||||||||
| 259 | Threshold frequency | देहली आवृति | |||||||||||||||||||||||||
| 260 | Tokamak | टोकामैक | |||||||||||||||||||||||||
| 261 | Toroid | टोरॉइड | |||||||||||||||||||||||||
| 262 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 263 | Total internal reflection | पूर्ण आंतरिक परावर्तन | |||||||||||||||||||||||||
| 264 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 265 | Truth table | सत्यमान सारणी | |||||||||||||||||||||||||
| 266 | Uncertainty principle | अनिश्चितता सिद्धांत | |||||||||||||||||||||||||
| 267 | Unpolarised wave | अध्रुवित तरंगे | |||||||||||||||||||||||||
| 267 | Ultravioilet rays | पैराबैंगनी किरणें | |||||||||||||||||||||||||
| Vane | फलक | ||||||||||||||||||||||||||
| 268 | Valance band | संयोजकता बैंड | |||||||||||||||||||||||||
| 269 | Velocity selector | वेग वरणकर्ता | |||||||||||||||||||||||||
| 270 | Visible rays | दृश्य प्रकाश तरंगे | |||||||||||||||||||||||||
| 271 | Voltage Regulator | वोल्टता नियंत्रक | |||||||||||||||||||||||||
| 272 | Voltage sensitivity of a galvanometer | गैल्वेनोमीटर की वोल्टता सुग्राहिता | |||||||||||||||||||||||||
| 273 | Voltmeter | वोल्टमीटर | |||||||||||||||||||||||||
| 274 | Volume charge density | आयतनी आवेश घनत्व | |||||||||||||||||||||||||
| 275 | Wattless current | वाटहीन धारा | |||||||||||||||||||||||||
| 275 | Wave | तरंग | |||||||||||||||||||||||||
| 276 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
| 277 | Wheatstone bridge | व्हीटस्टोन सेतु | |||||||||||||||||||||||||
| 278 | Work function | कार्य फलन | |||||||||||||||||||||||||
| 279 | X rays | X-किरणें | |||||||||||||||||||||||||
| 280 | Young's experiment | थॉमस यंग का प्रयोग | |||||||||||||||||||||||||
| 281 |
|
|